GÜBRELEME NE ZAMAN YAPILIR?

 

Besin maddeleri ihtiyacı büyümenin bazı dönemlerinde artar. Bazı dönemlerde aynı miktarda besin maddesi verilmesi gelişmeyi büyük ölçüde etkilerken bazende zararlı olabilir. Gelişmenin başlangıcında Azot gübresi ne kadar etkinse, çiçeklenme safhasında ve geç devrelerde o kadar yararsızdır. Sonbaharda dokuların sertleşme ve odunlaşmasını engellediği için dona karşı hassasiyeti fazlalaştırır.

 Doğal gübreler genellikle dikimden ve ekimden önce verilir. İnorganik gübreler, etkisi çabuk alınanlar için verilme zamanı vejetasyon devresi başıdır. Kökler, tomurcuklanmadan 15-20 gün önce faaliyete geçer. Tomurcuklar şişmeye başladığında verilmesi uygundur. Bu sürede genellikle azotlu ve potaslı gübreler önem taşır. Bu gübrelerin etkileri kısadır. Kumlu hafif topraklarda hızlı etki yaparlar. Yapraklanmadan önce çiçek açan bitkilere, çiçek açmadan 15-20 gün önce özellikle fosfatlı gübre vermek faydalıdır.

Kompoze gübrelerden azotu içeren gübreler erken ilkbaharda ve ikinci kez vermek istenirse ilkbahar sonlarında uygundur. Yaprak ve sürgün gelişmesi sağlanır. Çiçeklenmeyi artırmak için de azot oranı düşük, fosfat ve potasyum oranı yüksek gübre verilmelidir.

Çiçek açmayan herdemyeşil bitkilerde, kış sonundan sonbahar başına kadar gübreleme önerilir. Çiçekli bitkiler için tomurcuk ve çiçek oluşumu başlarken fosfat ağırlıklı gübre vermek uygundur. Salon ve saksı bitkilerinde kış sonundan önce azot ağırlıklı gübre verilebilir. Genel olarak bitkilere dinlenme periyodunda iken, kısa süre etkili gübre verilmemeli, salon ve seralarda bulundurulan daimi yeşil ve otsu bitkiler bir dinlenme periyoduna girmediğinden bunlara hafif konsantrasyonlu gübreleme yapılabilir.

Gübrelemede gün içerisinde saat önemlidir. Akşama doğru gölgede yapılmalıdır.

 

Bitkilerin beslenmeleri için gerekli olan bitki besin maddelerinin başında AZOT, FOSFOR ve POTASYUM gelir. Bunlar bitkilerin en çok ihtiyaç duydukları besin maddeleri olup, tarım topraklarında da genellikle yeteri kadar bulunmamaktadır.

 

Gerek ürünler beslenmek için gerekse toprak içinde sızan sular önemli miktarda besin maddelerini topraktan uzaklaştırır. Bunun sonucu topraklar fakir düşer, bitkiler yeterince besleyemez hale gelir. Bu nedenlerle aynı topraktan sürekli bir şekilde iyi ürün almak için o toprağa eksik olan bitki besin maddelerinin verilmesi gerekir. Buda gübreleme ile olur.

 

Gübrelerden en iyi şekilde yararlanabilmek için gübrenin toprağa verilme zaman ve şekline dikkat etmek gerekir. Sadece kullanılacak gübrenin çeşidi ve miktarını bilmekle iş bitmez. Gübreden beklenen yararın sağlanabilmesi için gübrenin EN UYGUN ZAMAN ve EN DOĞRU bir şekilde toprağa verilmesi gerekir.

 

GÜBREYİ NASIL VE NE ZAMAN KULLANMALIYIZ?

Bu sorunun cevabını gübrelerin verilme şekli ve gübrelerin uygulama zamanı olarak iki başlık altında göreceğiz.

 

1. GÜBRELERİN VERİLME ŞEKLİ

Gübreler genellikle EL veya MAKİNE ile toprağın üstüne SERPİLEREK verilmekte ya da tohum veya bitkiden belirli uzaklıklarda olmak üzere çizgi halindeki bir BANDA veya bitki etrafındaki OCAĞA verilmektedir.

 

A. Serpme Usulü gübreleme:

Gübre, ya ekimden önce toprak yüzeyine serpildikten sonra belirli toprak işleme aletleri ile toprağa gömülür ve sonra ekim yapılır ya da ekimden hemen önce toprak yüzeyine serpilen gübre ekim işlemi ile toprakla karıştırılır.

 

Birçok hallerde ekimden sonra da serpme usulü ile gübre tatbik edilmektedir. Bazı bitkilere ihtiyaçları olan gübrenin tamamı bir defada ekimden önce veya ekim esnasında verilmeyip, gübrenin bir kısmı ekimde bir kısmı da bitkinin belirli bir büyüme döneminde verilmekte ve böylece gübreden daha çok yararlanılmaktadır.

 

Tarlada bitki varken yapılan bu ikinci gübreleme serpme usulü ile yapıldığı gibi gübre serpicisi gibi aletlerle de yapılabilir. Bitki büyümeye başladıktan sonra verilen gübreler genellikle AZOTLU ve özellikle NİTRATLI gübrelerdir. Fosforlu gübreler bitki büyüdükten sonra serpme olarak verilmemeli; Fosforlu gübreler ekimden hemen önce veya ekim sırasında tohum derinliğine gömülmelidir.

 

B. Bant usulü gübreleme:

Bant usulü gübreleme genellikle mibzerle yapılmakta ise de bazı hallerde pulluk ve hatta çapa gibi basit aletler kullanılmaktadır. Gerek yurdumuzda ve gerekse diğer ülkelerde yapılan birçok araştırma, gübrelerin bant halinde verilmesinin daha yararlı olduğunu göstermektedir. Gübre banda verildiği zaman gene bitkinin henüz fazla gelişmemiş olan kökleri bitki yanındaki bu gübreden kolaylıkla yararlanmakta ve daha çabuk büyümektedir.

 

Banta verilen gübrenin içindeki bitki besin maddesi özellikle fosfor bitkiye faydalılığını daha uzun bir süre devam ettirmektedir. Serpme olarak verilen gübredeki fosfor ise kısa bir sürede topraktaki kireç ve diğer maddelerle birleşerek bitkinin hemen yararlanamayacağı veya zorlukla yararlanacağı bir yapıya dönüşürler. Bu nedenle de bitki banda verilen gübreden daha çok yararlanmaktadır. Bitki banda verilen gübreden serpmeye oranla % 15-% 10 daha çok yararlanabilmektedir.

 

2. GÜBRELERİN UYGULAMA ZAMANI

Gübrelerin mahsul artışına olan etkisini çoğaltmak için gübre uygulama zamanı;

 

Bölgenin iklimine

Toprağın karakterine

Gübrelenecek bitkinin cinsine ve Verilecek gübrenin çeşidine göre ayarlanması gerekir.

 

Bütün mesele bitkinin ihtiyacı olduğu zaman ona gerekli olan besin maddesini sağlamaktır. Bu nedenle bazı bölgelerde yetiştirilen belirli bitkiler için verilmesi gerekli olan gübrenin tamamı bir defada ve genellikle ekimde verilirken bazı hallerde bu miktar bölünmek suretiyle bitkinin çeşitli gelişme dönemlerinde bir kaç defada verilmektedir. Gübrelerin çok erken veya çok geç verilmesi halinde bitkiye faydası büyük ölçüde azalır.

 

Gübre verme zamanı konusunda üzerinde durulması gereken en önemli konulardan birisi de tohumun çimlenmesi sırasında toprakta yeteri kadar bitkiye yarayışlı besin maddesi bulunmasını sağlamak ve gübreleme zamanını buna göre ayarlamaktır. Aksi halde toprağa verdiğimiz gübreden beklenen faydayı sağlayamayız.

 

Çeşitli bölgelerde ekilecek çeşitli bitkiler için gübre verme zamanı konusunda herkesin uyacağı bir tek zaman vermek mümkün değildir. Bununla beraber gübre verme zamanı ile ilgili olarak aşağıdaki genel kurallara uymakta yarar vardır.

 

Fosforlu gübrelerin verme zamanı:

Fosforlu gübreler ekimden veya dikimden hemen önce veya ekim sırasında verilmeli ve toprağa mutlaka gömülmelidir. Çok erken verilmesi halinde toprakta zamanla bitkinin hemen yararlanamayacağı şekle dönüşeceğinden; bitki büyüdükten sonra verilmesi halinde ise toprağın üstünde kalacağı için bitkiye yararlı olamayacaktır.

 

Şu halde fosforlu gübrenin tamamı gözlük ve yazlık ekimlerde EKİMDEN HEMEN ÖNCE veya EKİM SIRASINDA toprağa tohum derinliğine gömmek gerekir.

 

Potasyumlu gübrelerin verme zamanı:

Topraklarımızda genellikle yeteri kadar potasyum bulunmakla beraber bazı alanlarda potasyum eksikliği olabilir. Toprak analizleri yaptırılarak potasyum eksikliği tespit edilen yerlere potasyumlu gübre verilmesi gerekir. Bu gübrede de fosforlu gübreler gibi ekim ve dikim zamanında verilmelidir.

 

Azotlu gübrelerin verilme zamanı:

Azotlu gübreler toprakta çok hareketli gübreler oldukları için fazla yağışlarla ve sulama suyu ile yıkanarak; veya gaz halinde uçmak suretiyle kayıplara uğrayabilirler. Bu gibi kayıpları önlemek ve bitkinin bu besin maddesine en fazla ihtiyacı olduğu zamanda onu toprakta hazır bulundurmak için bazen bitki için gerekli azot miktarının hepsini bir defada ekim veya dikimde vermeyip bitkinin çeşitli büyüme devrelerinde olmak üzere birkaç kısma bölünerek verilmelidir.

 

Azotlu gübrenin bölünerek verilmesine karar verildiği zaman ekim ve dikimde mutlaka yarısına yakın bir kısmının verilmesi çok faydalı olur. Gübrenin geri kalan kısmı bitki gelişmesinin hızlı olduğu dönemlerde ve çok geç kalınmadan verilmelidir.

 

HANGİ ÇEŞİT AZOTLU GÜBRE KULLANMALI

Güzlük ekimler için yapılacak azotlu gübre tatbikatlarında genellikle Amonyum sülfat veya üre gübrelerini ilkbahar veya yazın yapılacak gübrelemelerde ise Amonyum nitrat gübresinin kullanılması tercih edilmelidir.

 

Buna rağmen azotlu gübre çeşitleri arasında mahsulü artırma yönünden büyük bir fark olmaması nedeniyle herhangi bir azotlu gübrenin piyasada bulunmaması halinde onun yerine diğer bir azotlu gübrenin kullanılması uygun olur.